Κρίσιμο ζήτημα για το αναπηρικό κίνημα αποτελεί το γεγονός, ότι σε υφεσιακά περιβάλλοντα βρίσκουν πρόσφορο έδαφος και καλλιεργούνται συντηρητικές αντιλήψεις «εθελοντισμού» και «φιλανθρωπίας», σε αντιδιαστολή των υποχρεώσεων του κράτους πρόνοιας και της κοινωνικής αλληλεγγύης. Επίσης, σε επικοινωνιακό επίπεδο, και με αφορμή καταδικαστέες παρατυπίες στην πρόσβαση σε κοινωνικές παροχές, εντοπίζονται φαινόμενα συλλήβδην σπίλωσης των ατόμων με αναπηρία, αντί της ανάληψης ευθύνης για τους ανεπαρκείς θεσμούς και την πλημμελή λειτουργία τους.
Του Ιωάννη Βαρδακαστάνη
Οι οικονομικές συνθήκες της σημερινής περιόδου έχουν διαμορφώσει ένα εξαιρετικά δυσμενές περιβάλλον για τα θέματα των ατόμων με αναπηρία, με χρόνια πάθηση και για τις οικογένειες που έχουν στη φροντίδα τους άτομα με βαριές αναπηρίες. Η παρατεταμένη οικονομική κρίση οδήγησε σε σειρά δυσμενών θεσμικών αλλαγών στα θέματα αναπηρίας και σε περιορισμό της χρηματοδότησης του τομέα της κοινωνικής πολιτικής. Οι πρόσφατες εξελίξεις στην ελληνική οικονομία και κοινωνία επιβεβαιώνουν, με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο, την αντιφατική κατάσταση που διαμορφώνεται και διεθνώς στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής τα τελευταία χρόνια.
Από τη μια μεριά, ως αποτέλεσμα των αγώνων του αναπηρικού κινήματος, έχουν διαδοθεί και έχουν γίνει κοινός τόπος αξίες και αρχές που αναφέρονται στα ανθρώπινα δικαιώματα, οι οποίες έχουν αποτυπωθεί σε κείμενα διεθνών οργανισμών και έχουν υιοθετηθεί από την εθνική νομοθεσία της χώρας. Αποκορύφωμα αυτών των θετικών εξελίξεων είναι η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία του ΟΗΕ, η πρώτη Σύμβαση που κυρώθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και από την Ελλάδα με τον ν.4074/2012. Από την άλλη, με πρόφαση την οικονομική κρίση, τόσο σε επίπεδο πολιτικής όσο και σε θεσμικό επίπεδο, παρατηρείται μία αντίστροφη τάση η οποία οδηγεί στην απαξίωση και τον περιορισμό του χώρου και της εμβέλειας της κοινωνικής πολιτικής, θέτοντας ταυτόχρονα σε σοβαρό κίνδυνο τον πυρήνα των κατακτήσεων στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η μετάθεση του οικονομικού βάρους στα άτομα επανεισάγει, με οικονομικούς πλέον όρους, την εξατομίκευση της αναπηρίας του ξεπερασμένου ιατρικού μοντέλου, σε πλήρη αντιδιαστολή με τη σύγχρονη φιλοσοφία της κοινωνικής προσέγγισης.
Με την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης αποσταθεροποιείται η πραγμάτωση των δικαιωμάτων. Η έλλειψη οικονομικών προϋποθέσεων για την άσκηση των δικαιωμάτων, τους προσδίδει το χαρακτηριστικό του μη ρεαλιστικού, με αποτέλεσμα η θεσμική κατάργησή τους να καθίσταται τυπική διαδικασία. Στο πλαίσιο αυτό, η αναπηρία, ως ζήτημα δικαιωμάτων, που έχει και οικονομικές διαστάσεις, υφίσταται έντονες πιέσεις.
Χαρακτηριστικό αρνητικό παράδειγμα αυτής της στρατηγικής είναι το νέο σύστημα πιστοποίησης και αξιολόγησης της αναπηρίας, το οποίο αντί να σχεδιαστεί βάσει της δικαιωματικής προσέγγισης, σχεδιάστηκε βάσει των επιταγών και απαιτήσεων της τρόικας, έτσι ώστε να τεθούν πολλά άτομα με αναπηρία εκτός συστήματος οικονομικών και κοινωνικών παροχών. Ο στόχος ήταν να μειωθεί ο αριθμός των δικαιούχων και ως εκ τούτου να μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες που κατευθύνονται στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής.
Με τον τρόπο αυτόν δικαιώματα, τα οποία στο σημερινό επίπεδο του πολιτισμού είναι αυτονόητο ότι πρέπει να τα απολαμβάνουν όλοι οι πολίτες, μετατρέπονται σε αγοραία αγαθά και υπηρεσίες. Το αποτέλεσμα αυτής της οπισθοδρόμησης είναι ότι πλέον προϋπόθεση για την πρόσβαση, σε αυτά τα αγαθά και τις υπηρεσίες, δεν είναι απλώς η ιδιότητα του πολίτη, αλλά η κατοχή ανάλογης αγοραστικής δύναμης.
Κρίσιμο ζήτημα για το αναπηρικό κίνημα αποτελεί το γεγονός, ότι σε υφεσιακά περιβάλλοντα βρίσκουν πρόσφορο έδαφος και καλλιεργούνται συντηρητικές αντιλήψεις «εθελοντισμού» και «φιλανθρωπίας», σε αντιδιαστολή των υποχρεώσεων του κράτους πρόνοιας και της κοινωνικής αλληλεγγύης. Επίσης, σε επικοινωνιακό επίπεδο, και με αφορμή καταδικαστέες παρατυπίες στην πρόσβαση σε κοινωνικές παροχές, εντοπίζονται φαινόμενα συλλήβδην σπίλωσης των ατόμων με αναπηρία, αντί της ανάληψης ευθύνης για τους ανεπαρκείς θεσμούς και την πλημμελή λειτουργία τους.
Το ελληνικό αναπηρικό κίνημα δεν θα επιτρέψει η οικονομική κρίση να μετατραπεί σε κρίση ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τα άτομα με αναπηρία, τις οικογένειές τους και για κάθε ευπαθή ομάδα της ελληνικής κοινωνίας. Σε αυτήν την κατεύθυνση, το αναπηρικό κίνημα ήταν και είναι αλληλέγγυο με τους αγώνες των κοινωνικών και συνδικαλιστικών φορέων που εκπροσωπούν εργαζόμενους, συνταξιούχους και άλλες ευπαθείς ομάδες πληθυσμού.
Το ελληνικό αναπηρικό κίνημα κινητοποίησε κατ’ επανάληψη και μαζικά τους Έλληνες και Ελληνίδες με αναπηρία σε μεγάλες παν-αναπηρικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Επίσης, κατέθεσε συγκεκριμένο πλαίσιο πολιτικών προτάσεων για την προστασία των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους. Η ρητορική συμπάθειας στα άτομα με αναπηρία χωρίς αλλαγή προσανατολισμού στην οικονομική πολιτική στερείται νοήματος. Η ουσιαστική αντιμετώπιση του ζητήματος της αναπηρίας μπορεί να επιτευχθεί μόνο στο πλαίσιο της οικονομικής ανάπτυξης, της ενίσχυσης των δημοσίων εσόδων και του κοινωνικού κράτους. Αυτό όμως μπορεί να γίνει μόνο με τη διεκδίκηση, τη συμμετοχή, τον έλεγχο της εκάστοτε εξουσίας και την πολιτικο-ιδεολογική αντιπαράθεση με τις απόψεις που τάσσονται υπέρ της αποκαθήλωσης του κοινωνικού κράτους.
Ιωάννης Βαρδακαστάνης, Πρόεδρος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία, Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία, Πρόεδρος της Παγκόσμιας Οργάνωσης Ατόμων με Αναπηρία από την 1η Ιουλίου 2012 μέχρι την 30η Ιουνίου 2014 και Μέλος της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, εκπροσωπώντας την Ελλάδα στην Ομάδα III
Πηγή: «The Economist» της εφημερίδα «Η Καθημερινή»
Του Ιωάννη Βαρδακαστάνη
Οι οικονομικές συνθήκες της σημερινής περιόδου έχουν διαμορφώσει ένα εξαιρετικά δυσμενές περιβάλλον για τα θέματα των ατόμων με αναπηρία, με χρόνια πάθηση και για τις οικογένειες που έχουν στη φροντίδα τους άτομα με βαριές αναπηρίες. Η παρατεταμένη οικονομική κρίση οδήγησε σε σειρά δυσμενών θεσμικών αλλαγών στα θέματα αναπηρίας και σε περιορισμό της χρηματοδότησης του τομέα της κοινωνικής πολιτικής. Οι πρόσφατες εξελίξεις στην ελληνική οικονομία και κοινωνία επιβεβαιώνουν, με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο, την αντιφατική κατάσταση που διαμορφώνεται και διεθνώς στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής τα τελευταία χρόνια.
Από τη μια μεριά, ως αποτέλεσμα των αγώνων του αναπηρικού κινήματος, έχουν διαδοθεί και έχουν γίνει κοινός τόπος αξίες και αρχές που αναφέρονται στα ανθρώπινα δικαιώματα, οι οποίες έχουν αποτυπωθεί σε κείμενα διεθνών οργανισμών και έχουν υιοθετηθεί από την εθνική νομοθεσία της χώρας. Αποκορύφωμα αυτών των θετικών εξελίξεων είναι η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία του ΟΗΕ, η πρώτη Σύμβαση που κυρώθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και από την Ελλάδα με τον ν.4074/2012. Από την άλλη, με πρόφαση την οικονομική κρίση, τόσο σε επίπεδο πολιτικής όσο και σε θεσμικό επίπεδο, παρατηρείται μία αντίστροφη τάση η οποία οδηγεί στην απαξίωση και τον περιορισμό του χώρου και της εμβέλειας της κοινωνικής πολιτικής, θέτοντας ταυτόχρονα σε σοβαρό κίνδυνο τον πυρήνα των κατακτήσεων στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η μετάθεση του οικονομικού βάρους στα άτομα επανεισάγει, με οικονομικούς πλέον όρους, την εξατομίκευση της αναπηρίας του ξεπερασμένου ιατρικού μοντέλου, σε πλήρη αντιδιαστολή με τη σύγχρονη φιλοσοφία της κοινωνικής προσέγγισης.
Με την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης αποσταθεροποιείται η πραγμάτωση των δικαιωμάτων. Η έλλειψη οικονομικών προϋποθέσεων για την άσκηση των δικαιωμάτων, τους προσδίδει το χαρακτηριστικό του μη ρεαλιστικού, με αποτέλεσμα η θεσμική κατάργησή τους να καθίσταται τυπική διαδικασία. Στο πλαίσιο αυτό, η αναπηρία, ως ζήτημα δικαιωμάτων, που έχει και οικονομικές διαστάσεις, υφίσταται έντονες πιέσεις.
Χαρακτηριστικό αρνητικό παράδειγμα αυτής της στρατηγικής είναι το νέο σύστημα πιστοποίησης και αξιολόγησης της αναπηρίας, το οποίο αντί να σχεδιαστεί βάσει της δικαιωματικής προσέγγισης, σχεδιάστηκε βάσει των επιταγών και απαιτήσεων της τρόικας, έτσι ώστε να τεθούν πολλά άτομα με αναπηρία εκτός συστήματος οικονομικών και κοινωνικών παροχών. Ο στόχος ήταν να μειωθεί ο αριθμός των δικαιούχων και ως εκ τούτου να μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες που κατευθύνονται στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής.
Με τον τρόπο αυτόν δικαιώματα, τα οποία στο σημερινό επίπεδο του πολιτισμού είναι αυτονόητο ότι πρέπει να τα απολαμβάνουν όλοι οι πολίτες, μετατρέπονται σε αγοραία αγαθά και υπηρεσίες. Το αποτέλεσμα αυτής της οπισθοδρόμησης είναι ότι πλέον προϋπόθεση για την πρόσβαση, σε αυτά τα αγαθά και τις υπηρεσίες, δεν είναι απλώς η ιδιότητα του πολίτη, αλλά η κατοχή ανάλογης αγοραστικής δύναμης.
Κρίσιμο ζήτημα για το αναπηρικό κίνημα αποτελεί το γεγονός, ότι σε υφεσιακά περιβάλλοντα βρίσκουν πρόσφορο έδαφος και καλλιεργούνται συντηρητικές αντιλήψεις «εθελοντισμού» και «φιλανθρωπίας», σε αντιδιαστολή των υποχρεώσεων του κράτους πρόνοιας και της κοινωνικής αλληλεγγύης. Επίσης, σε επικοινωνιακό επίπεδο, και με αφορμή καταδικαστέες παρατυπίες στην πρόσβαση σε κοινωνικές παροχές, εντοπίζονται φαινόμενα συλλήβδην σπίλωσης των ατόμων με αναπηρία, αντί της ανάληψης ευθύνης για τους ανεπαρκείς θεσμούς και την πλημμελή λειτουργία τους.
Το ελληνικό αναπηρικό κίνημα δεν θα επιτρέψει η οικονομική κρίση να μετατραπεί σε κρίση ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τα άτομα με αναπηρία, τις οικογένειές τους και για κάθε ευπαθή ομάδα της ελληνικής κοινωνίας. Σε αυτήν την κατεύθυνση, το αναπηρικό κίνημα ήταν και είναι αλληλέγγυο με τους αγώνες των κοινωνικών και συνδικαλιστικών φορέων που εκπροσωπούν εργαζόμενους, συνταξιούχους και άλλες ευπαθείς ομάδες πληθυσμού.
Το ελληνικό αναπηρικό κίνημα κινητοποίησε κατ’ επανάληψη και μαζικά τους Έλληνες και Ελληνίδες με αναπηρία σε μεγάλες παν-αναπηρικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Επίσης, κατέθεσε συγκεκριμένο πλαίσιο πολιτικών προτάσεων για την προστασία των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους. Η ρητορική συμπάθειας στα άτομα με αναπηρία χωρίς αλλαγή προσανατολισμού στην οικονομική πολιτική στερείται νοήματος. Η ουσιαστική αντιμετώπιση του ζητήματος της αναπηρίας μπορεί να επιτευχθεί μόνο στο πλαίσιο της οικονομικής ανάπτυξης, της ενίσχυσης των δημοσίων εσόδων και του κοινωνικού κράτους. Αυτό όμως μπορεί να γίνει μόνο με τη διεκδίκηση, τη συμμετοχή, τον έλεγχο της εκάστοτε εξουσίας και την πολιτικο-ιδεολογική αντιπαράθεση με τις απόψεις που τάσσονται υπέρ της αποκαθήλωσης του κοινωνικού κράτους.
Ιωάννης Βαρδακαστάνης, Πρόεδρος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία, Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία, Πρόεδρος της Παγκόσμιας Οργάνωσης Ατόμων με Αναπηρία από την 1η Ιουλίου 2012 μέχρι την 30η Ιουνίου 2014 και Μέλος της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, εκπροσωπώντας την Ελλάδα στην Ομάδα III
Πηγή: «The Economist» της εφημερίδα «Η Καθημερινή»
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.